Geel gevaar? – Profielwerkstuk Marni Heijnis
Marni Heijnis (Chinese naam 云云) is een 5 vwo leerling aan het Lorentz Lyceum te Arnhem. Voor haar profielwerkstuk heeft ze het thema China gekozen. In dit artikel is slechts een klein deel van haar werkstuk uitgelicht.
China. Het land van de eindeloze Chinese Muur, de warmhartige cultuur en soms het onderdrukte leven. Toen ik zelf in China was vielen mij deze kenmerken op. Vooral de cultuur, de macht van het land en de mensen spraken mij aan. Ik vond het erg interessant om te zien hoeveel wij in het Westen letten op China en hoe weinig de Chinese cultuur eigenlijk op onze cultuur let, ik kon als geen ander de twee met elkaar vergelijken. Het land wordt zo machtig, dat ik me afvroeg of het juist goed of slecht is voor de wereld en welke invloeden het met zich meebrengt.
Verschillen
Een mooi voorbeeld komt van een onderzoek dat is gedaan door de Rijksuniversiteit Groningen (RUG). Zij kwamen met een artikel over de verschillen tussen Chinezen en Nederlanders over het gedrag tijdens een conflict. De bron heeft het over de verschillen van een kant kiezen. Een belangrijke uitkomst van het onderzoek is dat Nederlanders eerder geneigd zijn om te kiezen voor de persoon die gelijk heeft. Dit is anders bij Chinezen. Chinese werknemers laten factoren als sancties en persoonlijke relatie even zwaar meewegen in hun keuze als legitimiteit. De Chinese manier van kiezen heeft met het begrip Guanxi (关系) te maken. Als je in China met iemand wilt samenwerken of zakendoen, vraag je je eerst af of je met die persoon guanxi hebt. Guanxi bepaalt namelijk wat de onderlinge relatie is. Een familielid zal je altijd helpen zonder er iets voor terug te verwachten. Een vriend zal je ook helpen, maar daar verwacht je er een wederdienst voor terug. Gebeurt dat niet, dan zal je de volgende keer niet weer helpen. In een conflict tussen een vriend en een vreemdeling, kies je de kant van je vriend, maar je verwacht dat hij dat voor jou ook zal doen. Met een onbekende heb je geen guanxi en je hoeft hem dus niet te helpen. Ook al heeft hij gelijk in een conflict, een Chinees zal niet snel zijn kant kiezen. Dat gaat ook op voor de zakenwereld. Als je zaken wilt doen in China, moet je eerst vrienden maken. Blijf je een vreemdeling, dan zijn er geen gezamenlijke belangen en hoeft niemand rekening met elkaar te houden. Ontstaat er een vriendschap, guanxi, dan kun je iets voor elkaar betekenen.
Voor een Nederlander zijn keuzes vaak zwart-wit. Voor Chinezen werkt dat anders. Zij volgen de filosofie van yin en yang: in zwart zit soms toch wit en andersom. Daarom kunnen ze de ene dag achter persoon A staan, maar de volgende achter persoon B, of achter allebei tegelijk.
Toch blijken Chinese werknemers niet altijd te kiezen voor de persoon met de meeste macht. Ze kiezen liever helemaal niet tussen twee tegenstellingen. Een Nederlander kiest A of B, zwart of wit. Een Chinees kan voor A kiezen, maar dat betekent niet dat hij vindt dat B ongelijk heeft. A en B kunnen allebei gelijk hebben en misschien kiest hij nu voor A maar morgen voor B. Dat komt voort uit de Chinese filosofie van yin en yang: zwart met een witte cirkel en wit met een zwarte cirkel. Deze andere manier van kijken naar de wereld is een belangrijk cultureel verschil tussen de Chinese en de westerse wereld en leidt vaak tot grote misverstanden. Hier geldt dat begrip voor elkaars manier van denken mensen dichter bij elkaar kan brengen.
Invloed
Misverstanden ontstaan al snel als gevolg van deze culturele verschillen. Voor Chinezen is het heel vreemd om te zien dat Nederlanders in een conflict partij kunnen kiezen voor iemand die ze niet kennen boven hun vriend. Nederlanders associëren vriendendiensten al snel als belangenverstrengeling. Zo kan het gebeuren dat een Chinese zakenman geen zaken met een Nederlander wilt doen omdat hij er niet op kan rekenen dat de Nederlander iets voor hem terug zal doen. En Nederlandse zakenlieden vertrouwen Chinezen niet omdat ze voorrang geven aan hun vrienden en familieleden. Met andere woorden, voor Nederlanders is de ratio doorslaggevend, voor Chinezen tellen relatie en hiërarchische verhoudingen ook mee. Als je zaken wilt doen in China, moet je eerst vrienden maken. Blijf je een vreemdeling, dan zijn er geen gezamenlijke belangen en hoeft niemand rekening met elkaar te houden. Ontstaat er een vriendschap, guanxi, dan kun je iets voor elkaar betekenen.
Bron: kennislink.nl, Rijksuniversiteit Groningen (RUG)
